Yazınsal metinler/edebiyat sessizlik ister, diye başlayan blog yedi ayını doldurdu; Yedinci yazı

Bu blog sunduğu örneklerle sadece edebiyat kıyısında gezinen bireylere değil; edebiyat sever, roman, deneme sever okurlara da yöneldi.

BenAras romanından bölümler yayımladık. Yazar, yaşam, yapıt üçgeni bağlamında arkaplan görselliklerini romandan bölümlerle birlikte iç içe sunduk.

Sessizlik ve edebiyat konulu bir deneme yazısı ile, doğa fotoğrafları var bugün. Neden doğa fotoğrafları? Çünkü doğa da sessizlik ister!

Ses kirliliği çökertir doğayı; ağacı kurutur, çiçek solar ve kuşlar ses kirliliği içinde çıldırır ötmek isterken, kendi sesini duymaz da.

Sessizlik mistisizmdir hem de. İlk başlarda bu böyleydi. Evet!

Sessizlik yoğunlaşmasıyla düşün/felsefe/din okulları da evet, sessizlikle çiçeklendiler.

Bakın,tapınakların girişlerinle başlayan evrensel harmoni/uyum bir sessizlik törenidir aslında.

Düşün/din/felsefe yollarına davet, sessizlikle başlar ki; orada yazınsal metinler vardır.

Sessizlik, ilk başta doğa uyumu ile gelir. Doğada uyumsuzluk gökgürültüleri, çakan şimşekler, bulutlarla gelen yağmur, deli dolu esen yel, tayfunlar, depremler tümü de uyumsuzluk engelini aşmak isteyen doğanın elleridir.

Sonra derin bir uyumla sonsuzluğu çağrıştıran sessizlik başlar. Çünkü sessizlik uyumdur. Düşünsel felsefel lirik uyumdur. Doğadaki uyumun lirik örgüsüdür sessizlik. İlkel tapınımlar, totemler ve lirik ezgi bu ortamda yolun ilk taşlarını döşedi.

Homurtularla ortaya çıkan gürültü patırtı, kötü ruhlu cinleri korkutup kovalamak için ilkel avcı toplumlarda, bireysel yabanıl/vahşi korku içgüdüsü devinimleriyle ortaya çıktı.

Evrilmeler daha sonra şamanlar tarafından tasarım/kılgı eşliğinde kitleye yöneltildi.

Uyumsuzluk dönemlerinde doğanın çıkardığı korkutucu sesler; açlıkta, kıtlıkta, av sırasında şamanlar tarafından yansılama/taklit üzerine kurulu törenler giderek bugün 'şeytan taşlama' boyutuna ulaştı.

Çünkü av sırasında ortaya çıkan kitlesel etkiye dayalı, kitlesel güç ortaya çıktı. Kitleyi etkileyip yönetme gizi de bunun içindedir.

Bireysel yaban korku, vahşi bireysellikten çıktı ve korku kitleselleşti ve kara şamanlar yönetiminde kitlesel av töre ve törenlerine dönüştü.

Av iki yönlü işledi; a)kara şamana karşı olanların sindirilmesi için cin/cadı figürü ile tasarımlı av/kurban sürekleri, b)kitlenin doyurularak susturulması için ak şaman güdümünde şölenli av düzenekleri. Kara/şaman, ak/şaman ortaya çıktı.

İyi bir hasat için tarih öncesi ilkel avcı toplumlarda gürültü patırtı eşlikli kutsama törenleri ile ve görsel/işitsel efektlerle başlayan tekil ya çoğul devinimler, bugünkü din/felsefe okullarının temellerini oluşturdu. Sessizlik ve ses paradoksu ortaya çıktı.

Ses de sessizlik de iki ayrı yönde yol ayrımı gibi birer kutsama kutbuna dönüştüler.

Oysa kutsanma/kutsama yolunu açan sessizlikti.

Edebiyat'ın geleceği var mı? Yazınsal metinlerle yakın ilişki, bugün düne oranla daha çetin bir rol veriyor edebiyatçıya. Düne göre neden bugün bu böyledir?

Doğa uyumu ile varoluşan, doğa uyumu ile barışık harmonideki sessizlikte bulabiliriz edebiyatı ve yazınsal metinleri çünkü.

Sessizliğe dayalı içsellik evrilmesi ile varolan dinler/tapınımlar var. Bunlar bir yanda. Sese/söze, görselliğe dayalı dışsallık evrilmesi ile otorite/kuvvet ikilisine sığınan dinler/tapınımlar var. Edebiyat!

Bir yol ayrımıdır bu evet. İçsellikle dışsallık ikilisi!
Ak şaman, kara şaman!
İçte olan doğa ile doğal uyumla atbaşı koşan edebiyat nerede?

Edebiyat yol ayrımındadır.

Dış dünyayı bir kılgı ve etkinlik, eylem sahnesine dönüştürenlerle, sessizliğe dayalı içsellik evrilmesi bir yol ayrımındadır. Bir daha hiçbir zaman çakışamayacak olan ve edebiyatı da içine alan büyük fotoğrafta okunabilen bir yol ayrımı.

Edebiyatın yeraltına indiği bir dünyadır bu yol ayrımı. Sonuçlarıyla sessizliğe gömülen bir yol ayrımı evet. Orada sessizliği yitiren ve 'sözcüklerle kutsal özü ileten edebiyat nerede,' diyen Tanrının gazap içinde kükreyen çığlıklarını işiteceksiniz.
Sevgi, içtenlik...

Tekin SonMez
Stockholm, 27 Ocak 2010

Tümü ve Kapadokya fotoğrafları/arşiv; Tekin Sonmez kamerasından, izin alınmadan kullanılamaz.

Mektup yazan insan ve mektup; Altıncı yazı

Haydi bir mektup yazalım! Nasıl mı olsun? Yalın olsun! Akademik betimlemeler sonradan daha kolay gelir.

İçimizden gelen ses olsun, ilkin yanımızda. İçimizden gelen bir ses ki, mektup yazmak için de aşk ve sevgi için de yeterlidir.

Kağıt, zarf, pul orada dursunlar. İçimizden gelen sesi yanımıza alalım.

Değerli İzleyici,

Kağıt, zarf, pul eski zamanlarda kaldı. Bir bilgisayar, içimizden gelen sesi alacak ve ona harflerle form verecek. Yeter mi bu?

Böyle ise insanın kendi sesini duymasıdır ilkin mektup yazmak.

Evet! Akademik değil kolay/anlaşılır bir betimleme olsun burada.

Kendi sesini sonsuz bir boşlukta eko yaparcasına, ard arda dalgalar gibi yankıların içinde duymak! Nasıl olur? Gökten yağan tanrısal bir sestir o hem de mektup yazan insanın içinde ki, çın çın çınlar bir yandan kayalara vuran rüzgar gibi. Yazan kişi mektupla özdeşleşebilir bu sırada.

En gerçek sahneler böyle sıralarda, böyle içsel anlarda yazılır.

Mektup yazdığı sırada ağlayan insanlar gördünüz mü? Mektup yazdığı sırada içe dönerek ağlar belki, hiç gördünüz mü, mektup yazan elin titreyişini, açılıp kapanan dudakları gördünüz mü?

Kendi sesini, helezoni bir boşlukta duyan kişi nasıl mektup yazacaktır ki, bu da sorulmaya değer bir konudur.

Mektup yazan bir insan, anlık durumu ile varoluşma gücünü de duyumsar. Ben buradayım! 'İşte buradayım,’ diyen bir ses!

Kim? Ben, sen, o olsun ne çıkar; ben burdayım diyen ses kimdir?

Varoluşma sarmalında, varlık/yokluk sınırındadır da o kişi mektup yazdığı sırada. Hem anlık bir yaşamsal kesit içindedir hem de geleceğe doğru kafasıyla eğik durur o sırada. Yaşamsal kesit içinde ergime; oradan yazıya geçip yazılanla yaşama sürecidir bu.

Hem de öteki varolmayan süreçlerle sonsuza dek ilintilerle mektup yazmak ve siz hiç denediniz mi? Bir mektup nasıl yazılır?

Neden yazılır? Düşündünüz mü? Birkaç satır yazıyorsunuz!

İvedi bir haber ya kalkmakta olan bir uçağa ya bir trene yetişmek gibi.. zamana karşı bir yarış var. O gidecek! Yetişirseniz o tren, o uçak duracak ve siz.. hiç denediniz mi?

Şu da var ki, ses içten gelmiyorsa, gönül kırıktır, kalem ilerlemez.

Haydi bir mektup yazalım! Var mısınız? Sen! O! İşte kağıt/kalem!

Neredesiniz? İşte bakın! Gördünüz mü? Bakın, ben buradayım...
Sevgi, içtenlik...

Tekin SonMez
Stockholm, 10 Ocak 2010